امتياز عباسي نوجوانن جي ڪتابن کان دوُري

  Corrected 

     جديد دوُر ۽ نوجوانن جي ڪتابن جي دنيا کان دوُري

     آرٽيڪل                   تحريرـــــــــ       امتياز عباسي

ڪنهن ڏاهي چيو آهي تـ ڪتاب انسان جي اڪيلائي کي دور ڪرڻ جو بهترين ذريعو آهي پر هن دور جديد ۾ ڪٿي ڪتابن تي ڌوڙ چڙهيل تـ ڪٿي وري لائبررين جي سونهن بڻيل آهن جنهن ڪو گلدان هوندو آهي جئين جئين دنيا ترقي ڪندي وئي تئين تئين ماڻهون ڪتابن پڙهڻ کان پري هليا ويندا ٿا وڃن.

پاڪستان ۾ پڻ نوجوانن جي ڪتابن پڙهڻ جي عادت  تمام گهٽ ٿي رهي آهي ڏٺو وڃي تـ پاڪستان ۾ نوجوانن جو ڪتاب پڙھڻ وارو رواج ڪجھ ائين ئي جو هتي نوجوانن کي اھڙو ماحول نـ ناهي ڏنو ويو اندروني سنڌ ۾ وري صورتحال پڻ تمام گهڻي خراب آهي اُتي هڪ تـ ڪتاب گهر نـ هجڻ ڪري بـ اثر پيا آهن ۽ ڪيتريون لائبرريون پڻ بند پيل آهن اُتي جا نوجوان بُرين عادتن ۾ مبتلا آهن ڪتاب پڙھڻ جو تـ سوال بيڪار آهي

ڇو تـ پاڪستان جو ستر سيڪڙو ٻهراڙي تي مشتمل آهي ۽ ٻهراڙين ۾ لائيبرين جي کوٽ آهي.

 سال 2015 ۾ گڏيل قومن جو تعليم،سائنس ۽ ثقافت جو عالمي ادارو يونيسڪو دنيا ۾ هر سال واسطيدار موضوعن جي حوالي ڪيترائي سروي ڪندورهندو آهي تازو ان سلسلي ۾ يونيسڪو پاران هڪ دلچسپ رپورٽ پيش ڪئي آهي جيڪا دنيا ۾ ڇپجندڙ ڪتابن جي حوالي سان هئي جنهن موجب هرسال دنيا لـڳ ڀڳ ٻاويھ لک ڪتاب ڇپجن ٿا ان ۾ پاڪستان جو شايع ڪرڻ جي حوالي سان چوونجاهين تي آهي ۽ پاڪستان ٻـ هزار تيرنهن ۾ ڪتابن جي ڇپائي ۾ لڳ ڀڳ ٻاويھ سيڪڙو جي ڪمي آئي آهي ان رپورٽ ۾ هي پڻ ٻڌايو ويو آهي تـ عالمي سطح تي روز 6 ھزار ڪتاب   ڇپجن ٿا انٽرنيشنل پبلڪيشن ايسوسيئشن موجب دنيا ۾ سڀني قسمن جي ڪتابن جي خريداري تي ساليانو هڪ سو چوونجاهين ارب ڊالر خرچ ٿين ٿا انهن ڪتابن جي خريداري آمريڪي،چيني،جرمن،فرانسي ۽ برطانوي رهاڪو آهن انهن انگ اکر مان اندازو لڳائي سگهجي ٿو تـ ڪتابن جي خريداري تي خرچ ڪندڙ ڪل سالياني رقم مان سٺ سيڪڙو انهن ڇهن ملڪن جا پڙهندڙ خرچ ڪن ٿا هي پڻ اندازو لڳائي سگهجي ٿو تـ ٻين ملڪن ۾ ڪتاب پڙهڻ جي عادت گهٽجي رهي آهي ۽ يونيسڪو هي پڻ ٻڌائي ٿو سڄي دنيا جي صارفين  پاران ٻـ هزار ٻارنهن جي دوران پبلشنگ ميڊيا ۽ انٽرٽينمينٽ انڊسٽري تي خرچ ڪيل رقم هڪ هزار اٺ ارب ڊالر رهي جنهن مان پندرنهن سيڪڙو هڪ سو چوونجاهين ارب بڪ پبلشنگ،“ٽريڊ ايجوڪشن ايس ايم ٽي”  سان لڳاپيل خرچ ڪئي ان ۾ هڪ ڳالھ ڌيان ڇڪائيندڙ آهي تـ جيڪا رقم ڪتابن تي خرچ ٿئي ٿي اُها ٻين شعبن جهڙوڪ مووي،انٽرٽينمينٽ،وڊيو گيم۽ موسيقي تي خرچ ٿيندڙ رقم کان وڌيڪ آهي ان کان علاه عالمي سطح تي پاڪستان ساليانو ڪتاب ڇپجڻ جي حوالي چوونجاهين نمبر تي آهي دي پاڪستان انٽرنيشنل ببلوگرافي جي رپورٽ موجب سال ٻـه هزار تيرنهن ۾ ملڪ ۾ پنجويھ سو ايڪياسي ڪتاب ڇپيا ويا انهن ۾ اردو ٻوليءَ ۾ ٻـ هزار چوئيتاليھ ۽ پنج سو ست ٽيھ انگريزي ۾ ڇپيل ويا پر هن رپورٽ ۾ عظيم غلطي  ڪيل آهي هن ۾ صرف اردو ۽ انگريزي جا انگ اکر ڏنا ويا آهن جڏهن تي پاڪستان ۾ ٻين ٻولين سنڌي،سرائيڪي،پنجابي ۾ ڇپيل ڪتابن جا انگ اکر ناهن ڏنا ويا ان رپورٽ موجب ٻـ هزار ٻارنهن جي ڀيٽ ۾ ٻـ هزار تيرنهن ۾ پاڪستان ڪتابن جي اشاعت ۾ ٻـ  ٽيھ سيڪڙو ڪمي آئي،ٻـ هزار ٻارنهن۾  ٽـ هزار اٺ سو يارنهن ڪتاب ڇپيا هئا.

ان رپورٽ موجب آبادي جي تناسب سان نون ڪتابن جي دستيابي جي حوالي سان برطانيـ پهرئين نمبر تي آهي جنهن سراسري ڏھ لک ماڻهن جي لاءِ اٺاويھ سو پنجهتر ڪتاب ڇپيا ٻئي نمبر تي تائيوان ۾ اڙھ سو ايڪٽيھ، سلووينيا بـ اڙھ سو ايڪٽيھ ۽ پاڪستان ڏھ لک ماڻهن لاءِ صرف سراسري اڻويھ ڪتاب ڇپيا.

پاڪستان  ۾ بـ ڏينهون ڏينهن ڪتاب پڙهن جي عادت بـ تمام گهٽجي رهي آهي ڪتاب پڙهڻ تي اثر ڪيئن پيو پهرين کان ٽيڪنالوجي اڄ جي ڀيٽ ۾ ايتري تيز نـ هئي پهريون ريڊيو جو دور هو پوءِ ٽيلي وزن آهستي آهستي هن سڄي ماحول کي پنهنجي گرفت ۾ آندو نيٺ هي ماڻهون ٽي وي ڏسڻ جا عادي بڻجي ويا ۽ ٽي وي جي ڪري ڪتاب گهٽ پڙهڻ کان پري هليا ويا مطلب ٽي وي ڪتاب پڙهڻ تي اثر وڌو جئين جئين وقت گذرندو ويو ماڻهون مان ڪتاب لاءِ وقت بـ گهٽجندو ويو وري جڏهن انٽرنيٽ جو دور آيو تي اڄان ماڻهون ڪتابن کان پري ٿيندا ويا هاڻي وري موبائيل جو دور آهي هاڻي جتي يا جنهن سماج اسين رهون ٿا ان سماج ۾ نوجوان تـ پنهنجي ڪورس کان علاوه ٻين ڪتابن کي هٿ ئي نـ ٿا لاهن لائبرين ۾ انهن ڪتابن تي ڌوڙ ڇڙهي چڪي آهي ڪيتريون ئي لائبريون بند پيل آهن ڪو انهن کي کولرائڻ لاءِ ڪو ماڻهون آواز نـ ٿو اُٿاري ڇو جو هن وقت اسان جي نوجوانن سان گڏ اسان جا بزرگ بـ ان فيس بڪ جا عادي ٿي ويا آهن جتي روڳو داعوا جو هوا هلندي آهي جتي عملي ڪم ڪير بـ نـ ڪندو آهي سڀ هڪ ٻئي کي نصيت ڪندا آهن ۽ هن سماج جي اوجڙڻ تي افسوس ڪندا رهن ٿا ۽ مطالعو ڪرڻ کان آجا آهن سڄو ڏينهن محترم فيس بڪ سان جوڙيل رهن ٿا ۽ ڪتابن جي عظيم دنيا کان دور رهن ٿا مٿي ڏنل يونيسڪو واري رپورٽ ڏسي لڳي ٿو تـ ايندڙ دور ۾ ٻئي ڪا سروي ٿي تـ ڪتابن جي حوالي سان رپورٽ ڏاڍي  خوفناڪ هوندي ۽ آءُ هاڻي توهان کي هڪ عرض ڪندس تـ  فيس بڪ،ٽوئٽر ڀلي استعمال ڪيو توهان کي ڪير روڪي نـ ٿو سگهي پر توهان هن سنڌ ڌرتي سان محبت ڪيو ٿا تـ پوءِ ڪتاب ضرور پڙهو اڄ کان ئي روز صرف هڪ ڪلاڪ ٽائيم ڏيو آءُ فيس بڪ تي صرف هي اسٽيٽس ڏسڻ چاهيان ٿو “اسين بُڪ پڙهي رهيا آهيون”اچون تـ ڪتابن سان دوستي رکو ۽ جيڪا بـ ڳالھ ڪيو دليل سان ڪيو باقي پڙهو نـ رڳو پاڻ کي دانشور ۽ اديب سمجهو تـ هڪ ڳالھ ياد رکو تـ اسين بنا پڙهڻ جي اديب ۽ دانشور نـ بڻجنداسين اچون تـ ڪنهن شاعر جي هنن سلهيڙيل شعر تي عمل پيرا ٿيو...

            درسگاهن سان دل منهنجي، ڪتب خانو وطن منهنجو

            ڪتابن  ۾   دفن   ٿيندس،  ورق  ٿيندا  ڪفن منهنجو!!!

امتياز عباسي ايم اي “پريويس”

ايم سي “اٺاويھ 28”

Pakistan, Sindh situation.  needs more home work. its sketchy. 

What is this? article or Feature?

     جديد دوُر ۽ نوجوانن جي ڪتابن جي دنيا کان دوُري

                        تحريرـــــــــ       امتياز عباسي

ڪنهن ڏاهي چيو آهي تـ ڪتاب انسان جي اڪيلائي کي دور ڪرڻ جو بهترين ذريعو آهي پر هن دور جديد ۾ ڪٿي ڪتابن تي ڌوڙ چڙهيل تـ ڪٿي وري لائبررين جي سونهن بڻيل آهن جنهن ڪو گلدان هوندو آهي جئين جئين دنيا ترقي ڪندي وئي تئين تئين ماڻهون ڪتابن پڙهڻ کان پري هليا ويندا ٿا وڃن سال ٻـ هزار پندرنهن ۾ گڏيل قومن جو تعليم،سائنس ۽ ثقافت جو عالمي ادارو يونيسڪو دنيا ۾ هر سال واسطيدار موضوعن جي حوالي ڪيترائي سروي ڪندورهندو آهي تازو ان سلسلي ۾ يونيسڪو پاران هڪ دلچسپ رپورٽ پيش ڪئي آهي جيڪا دنيا ۾ ڇپجندڙ ڪتابن جي حوالي سان هئي جنهن موجب هرسال دنيا لـڳ ڀڳ ٻاويھ لک ڪتاب ڇپجن ٿا ان ۾ پاڪستان جو شايع ڪرڻ جي حوالي سان چوونجاهين تي آهي ۽ پاڪستان ٻـ هزار تيرنهن ۾ ڪتابن جي ڇپائي ۾ لڳ ڀڳ ٻاويھ سيڪڙو جي ڪمي آئي آهي ان رپورٽ ۾ هي پڻ ٻڌايو ويو آهي تـ عالمي سطح تي روز ڇھ هزار ڪتاب          ڇپجن ٿا انٽرنيشنل پبلڪيشن ايسوسيئشن موجب دنيا ۾ سڀني قسمن جي ڪتابن جي خريداري تي ساليانو هڪ سو چوونجاهين ارب ڊالر خرچ ٿين ٿا انهن ڪتابن جي خريداري آمريڪي،چيني،جرمن،فرانسي ۽ برطانوي رهاڪو آهن انهن انگ اکر مان اندازو لڳائي سگهجي ٿو تـ ڪتابن جي خريداري تي خرچ ڪندڙ ڪل سالياني رقم مان سٺ سيڪڙو انهن ڇهن ملڪن جا پڙهندڙ خرچ ڪن ٿا هي پڻ اندازو لڳائي سگهجي ٿو تـ ٻين ملڪن ۾ ڪتاب پڙهڻ جي عادت گهٽجي رهي آهي ۽ يونيسڪو هي پڻ ٻڌائي ٿو سڄي دنيا جي صارفين  پاران ٻـ هزار ٻارنهن جي دوران پبلشنگ ميڊيا ۽ انٽرٽينمينٽ انڊسٽري تي خرچ ڪيل رقم هڪ هزار اٺ ارب ڊالر رهي جنهن مان پندرنهن سيڪڙو هڪ سو چوونجاهين ارب بڪ پبلشنگ،“ٽريڊ ايجوڪشن ايس ايم ٽي”  سان لڳاپيل خرچ ڪئي ان ۾ هڪ ڳالھ ڌيان ڇڪائيندڙ آهي تـ جيڪا رقم ڪتابن تي خرچ ٿئي ٿي اُها ٻين شعبن جهڙوڪ مووي،انٽرٽينمينٽ،وڊيو گيم۽ موسيقي تي خرچ ٿيندڙ رقم کان وڌيڪ آهي ان کان علاه عالمي سطح تي پاڪستان ساليانو ڪتاب ڇپجڻ جي حوالي چوونجاهين نمبر تي آهي دي پاڪستان انٽرنيشنل ببلوگرافي جي رپورٽ موجب سال ٻـه هزار تيرنهن ۾ ملڪ ۾ پنجويھ سو ايڪياسي ڪتاب ڇپيا ويا انهن ۾ اردو ٻوليءَ ۾ ٻـ هزار چوئيتاليھ ۽ پنج سو ست ٽيھ انگريزي ۾ ڇپيل ويا پر هن رپورٽ ۾ عظيم غلطي  ڪيل آهي هن ۾ صرف اردو ۽ انگريزي جا انگ اکر ڏنا ويا آهن جڏهن تي پاڪستان ۾ ٻين ٻولين سنڌي،سرائيڪي،پنجابي ۾ ڇپيل ڪتابن جا انگ اکر ناهن ڏنا ويا ان رپورٽ موجب ٻـ هزار ٻارنهن جي ڀيٽ ۾ ٻـ هزار تيرنهن ۾ پاڪستان ڪتابن جي اشاعت ۾ ٻـ  ٽيھ سيڪڙو ڪمي آئي،ٻـ هزار ٻارنهن۾  ٽـ هزار اٺ سو يارنهن ڪتاب ڇپيا هئا

ان رپورٽ موجب آبادي جي تناسب سان نون ڪتابن جي دستيابي جي حوالي سان برطانيـ پهرئين نمبر تي آهي جنهن سراسري ڏھ لک ماڻهن جي لاءِ اٺاويھ سو پنجهتر ڪتاب ڇپيا ٻئي نمبر تي تائيوان ۾ اڙھ سو ايڪٽيھ، سلووينيا بـ اڙھ سو ايڪٽيھ ۽ پاڪستان ڏھ لک ماڻهن لاءِ صرف سراسري اڻويھ ڪتاب ڇپيا.

پاڪستان ۾ بـ ڏينهون ڏينهن ڪتاب پڙهن جي عادت بـ تمام گهٽجي رهي آهي ڪتاب پڙهڻ تي اثر ڪيئن پيو پهرين کان ٽيڪنالوجي اڄ جي ڀيٽ ۾ ايتري تيز نـ هئي پهريون ريڊيو جو دور هو پوءِ ٽيلي وزن آهستي آهستي هن سڄي ماحول کي پنهنجي گرفت ۾ آندو نيٺ هي ماڻهون ٽي وي ڏسڻ جا عادي بڻجي ويا ۽ ٽي وي جي ڪري ڪتاب گهٽ پڙهڻ کان پري هليا ويا مطلب ٽي وي ڪتاب پڙهڻ تي اثر وڌو جئين جئين وقت گذرندو ويو ماڻهون مان ڪتاب لاءِ وقت بـ گهٽجندو ويو وري جڏهن انٽرنيٽ جو دور آيو تي اڄان ماڻهون ڪتابن کان پري ٿيندا ويا هاڻي وري موبائل جو دور آهي هاڻي جتي يا جنهن سماج اسين رهون ٿا ان سماج ۾ نوجوان تـ پنهنجي ڪورس کان علاوه ٻين ڪتابن کي هٿ ئي نـ ٿا لاهن لائبرين ۾ انهن ڪتابن تي ڌوڙ ڇڙهي چڪي آهي ڪيتريون ئي لائبريون بند پيل ڪو انهن کي کولرائڻ لاءِ ڪو ماڻهون آواز نـ ٿو اُٿاري ڇو جو هن وقت اسان جي نوجوانن سان گڏ اسان جا بزرگ بـ ان فيس بڪ جا عادي ٿي ويا آهن جتي روڳو داعوا جو هوا هلندي آهي جتي عملي ڪم ڪير بـ نـ ڪندو آهي سڀ هڪ ٻئي کي نصيت ڪندا آهن ۽ هن سماج جي اوجڙڻ تي افسوس ڪندا رهن ٿا ۽ موطعو ڪرڻ آجا آهن سڄو ڏينهن محترم فيس بڪ سان جوڙيل رهن ٿا ۽ ڪتابن جي عظيم دنيا کان دور رهن ٿا مٿي ڏنل يونيسڪو واري رپورٽ ڏسي لڳي ٿو تـ ايندڙ دور ۾ ٻئي ڪا سروي ٿي تـ ڪتابن جي حوالي سان رپورٽ ڏاڍي  خوفناڪ هوندي ۽ آءُ هاڻي توهان کي هڪ عرض ڪندس تـ  فيس بڪ،ٽوئٽر ڀلي استعمال ڪيو توهان کي ڪير روڪي نـ ٿو سگهي پر توهان هن سنڌ ڌرتي سان محبت ڪيو ٿا تـ پوءِ ڪتاب ضرور پڙهو اڄ کان ئي روز صرف هڪ ڪلاڪ ٽائيم ڏيو آءُ فيس بڪ تي صرف هي اسٽيٽس ڏسڻ چاهيان ٿو “اسين بُڪ پڙهي رهيا آهيون”اچون تـ ڪتابن سان دوستي رکو ۽ جيڪا بـ ڳالھ ڪيو دليل سان ڪيو باقي پڙهو نـ رڳو پاڻ کي دانشور ۽ اديب سمجهو تـ هڪ ڳالھ ياد رکو تـ اسين بنا پڙهڻ جي اديب ۽ دانشور نـ بڻجنداسين اچون تـ ڪنهن شاعر جي هنن سلهيڙيل شعر تي عمل پيرا ٿيو...

            درسگاهن سان دل منهنجي، ڪتب خانو وطن منهنجو

            ڪتابن  ۾   دفن   ٿيندس،  ورق  ٿيندا  ڪفن منهنجو!!!

امتياز عباسي ايم اي “پريويس”

ايم سي “اٺاويھ”